خرخاکی ( Wood Louse )
خرخاکی نوعی از سخت پوستان ( هم خانواده خرچنگ ها ) و از راسته جور بالان به رنگ خاک است که دارای بیش از پنج گونه شناخته شده بوده و مناطق مختلف از جمله سواحل و بیابان ها مشغول زندگی هستند . این جانداران هر جا که باشند از مواد در حال پوسیدگی مانند گیاهان و حتی حیوانات مرده تغذیه می کنند و این رژیم غذایی شان سبب بازیافت مواد مغذی در خاک می شود . آن ها همیشه روی خشکی زندگی می کنند و معمولا از پسماندهای گیاهی ، فضولات حیوانی و کپک تغذیه می نمایند . خرخاکی با فرا رسیدن فصل پاییز بیشتر مشاهده می شود . مکان های مورد علاقه آنها اغلب مکان های تاریک و نمناک مانند باغچه ها ، خاک زیر سنگ ها ، چوب های پوسیده و … است اما با رسیدن زمستان ، چون به دنبال جای گرمتری هستند ، وارد خانه ها می شوند . خرخاکی موجود بی آزاری است و هرگز گاز نمی گیرد و نیش نمی زند . با وجود اندازه کوچک و پوسته سخت و توانایی گلوله شدن هنگام خطر ، باز هم خرخاکی شکارچیان زیادی دارد از جمله عنکبوت ها ، وزغ ، هزارپا و …
انواع خرخاکی
خرخاکی‌ها شامل دو گروه معروف به نام های زیر بوده که در ظاهر بسیار شبیه به هم هستند :
Pill bug در هنگام خطر به منظور دفاع از خود جمع می‌شود و به شکل یک توپ درمی‌آید اما sow bug ها این مکانیزم دفاعی را ندارند . تفاوت دیگر بین این دو گونه این است که sow bug یک جفت ساختار شبیه دم در انتهای بدن خود دارد .
ساختار مورفولوژیکی خرخاکی
خرخاکی ها بدنی تخت دارند . سر و شکم آنها کوچک است اما قفسه سینه آنها در مقایسه با دیگر قسمتها بزرگ است . بدن خرخاکی از هفت صفحه سخت مجزا که روی هم قرار گرفته اند ، تشکیل شده است . سینه خرخاکی متشکل از هفت بند است . خرخاکی دارای شکمی است که از 6 بند تشکیل شده است و دارای 14 پا است و هر پا شکلی گرد دارد و در انتها خرخاکی دو جفت شاخک دارد که یک جفت آن کوچک و آن دو شاخک دیگری بلند هستند و دارای چند بند می باشد . شاخک های کوچک انتهایی خرخاکی که یوروپاد نامیده می‌شوند ، در امر هدایت او نقش دارند و همچنین برخی گونه های خرخاکی به وسیله همین شاخک ها از خود ماده ای ترشح می کنند تا شکارچیان را دور سازند . خرخاکی ها همراه غذای خود آب هم می نوشند ، اما میتوانند علاوه بر دهان خود آب را از طریق یوروپادها هم بنوشند . هنگام نوشیدن آب با یوروپادها ، آنها را به هم می فشارند و روی سطح مرطوب قرار داده و آب می نوشند . خرخاکی می تواند از طریق اسکلت خارجی خود در مناطق با رطوبت بالا ، بخار آب را جذب کند . در حقیقت آنها مدت طولانی در مناطق مرطوب می مانند و پس از اینکه سیراب شدند تمایل دارند به مناطقی که رطوبت کمتری دارند بروند . خرخاکی نر توسط باکتری ای به نام ولباخیا به نوع ماده ( مونث ) تبدیل می شود . این باکتری روی هورمون های مردانه تاثیر گذاشته و آنها را بهم می ریزد . خرخاکی‌ها آبشش دارند و به همین دلیل برای تنفس نیاز به محیطی مرطوب دارند . عمر خرخاکی حدود سه سال است که در برخی موارد ممکن است به چهار سال هم برسد .
یورو پاد : شاخک هایی برای هدایت خرخاکی هستند
پلیوپاد : عضوی چند شاخه و مخصوص شنا در خرخاکی که پنج جفت بوده و به شکم متصل است
اطلاعات کامل تر در مورد ساختار ریختی این حشره را می توان از شکل زیر به دست آورد :
چرخه زندگی خرخاکی
تولید مثل این موجودات غالبا در شب هنگام رخ می دهد به همین دلیل است که به ندرت قابل مشاهده است . وقتی که یک خرخاکی نر یک خرخاکی ماده مناسب را پیدا می کند ، از پشت او بالا می رود و در حالی که سر او را با زائده های دهانش می لیسد ، با پاهای جلویی اش روی خرخاکی ماده می زند . سپس به یک طرف خرخاکی ماده می رود و اسپرم را به یکی از دهانه های ناحیه تناسلی انتقال می دهد و بعد به سمت دیگر او می رود و اسپرم را به دهانه های تناسلی باقیمانده منتقل می کند . در طول فصل در طول فصل تولید مثل ، ماده های بارور ، یک کیسه زایشی درست می کنند که متشکل است از ساختارهای برگ شکلی که روی هم قرار گرفته اند و یک کف کاذب زیر بدن خرخاکی ایجاد می کند . تخم های بارور شده وارد این فضای پر از مایع می شوند و خرخاکی های جوان وقتی که کاملا رشد یافتند از کیسه زایشی خارج می شوند . آنها تا بالغ شدن کامل چندین بار پوست اندازی می کنند . عمر خرخاکی بسته به نوع گونه ، بین 30 تا 41 ماه است .
به طور کلی چرخه زندگی خرخاکی را به صورت زیر می توان خلاصه کرد :
فواید خرخاکی
روش های مبارزه با خرخاکی
