ساس ( Bug )
ساس ها حشراتی هستند از راسته نیم بالان که که به طور گروهی زندگی می کنند و از راه خونخواری از انسان و دیگر جانوران خونگرم تغذیه می کنند . ساس ها از کک بزرگ تر هستند و لای درز تشک ها ، متکا ، پشت کاغذ دیواری ، شکاف وسایل چوبی ، لابلای کارتن ها و …. سکنی می گزیند . ساس ها خونخوار بوده و شب ها از مخفیگاه خود خارج شده و به مکیدن خون می پردازند . آن ها را در منازل ، هتل ها ، پادگان ها ، سرای سالمندان ، زندان ها و … می توان یافت .
انواع ساس
دو نوع ساس از نظر بهداشتی برای انسان اهمیت دارند :
ساس تختخواب ( Cimex lectularius )
ساس گرمسیری (Cimex hemipterus )
این دو نوع ساس از روی پیش سینه یعنی بخش اول سینه ، از هم تشخیص داده می‌شوند.
ساس تختخواب ( Bed Bug )
ساس تختخواب متعلق به خانواده Cimicidae می باشد و در ایران با اسامی ساس‌های رختخواب ، ساس‌های تختخواب و ساس‌های خونی خوانده می‌شود و حدود ۷۰ گونه در جهان دارد . کلیه گونه ها از خون پرندگان و پستانداران می مکند . اصولاً این حشرات شب‌هنگام برای مکیدن خون میزبان به طور موقت به آن نزدیک شده و در سایر اوقات در محل‌های تاریک پنهان می شوند . این حشرات در محل‌های سکونت انسان به سر می‌برند و بر اثر بوی خاص خود ، به آسانی شناخته می‌شوند . به علت عدم قابلیت انسداد منافذ غدد بودار، ترشحات آنها به طور مداوم به بیرون جاری می شود و با تعقیب بوی باقی‌مانده از آنها می‌تواند به محل اختفای این حشرات پی برد . این حشرات توسط خرطوم خود در پوست بدن میزبان منافذی نزدیک به هم ایجاد می نمایند تا به رگ‌های خونی ظریف دسترسی پیدا کنند . انسان سوراخ شدن پوست بدن را توسط این حشرات حس نمی کند و تنها با احساس خارش یا سوزش در محل مکیده شده ، پی به وجود آن می برد و در این هنگام ممکن است انگل مدتی قبل ، از آن محل دور شده باشد . همچنین در اثر لکه‌های خون باقی‌مانده در رختخواب ، بلافاصله به وجود آنها پی برده می شود . خون میزبان با یک نوبت تغذیه ، تا مدت طولانی در روده آنها باقی می ماند و بسته به نیاز ساس ، مورد مصرف قرار می گیرد . درصورتی که این حشرات جهت مکیدن خون ، به انسان دسترسی نداشته باشند، به انواع مختلف پرندگان و سایر پستانداران حمله ور می شوند . پوره‌ها تا شش ماه و حشرات کامل نیز تا یک سال قادرند در برابر گرسنگی مقاومت نمایند . این حشرات در صورت نیاز می توانند با سرعت ۱۲۵ سانتی متر در هر دقیقه از جایی به‌جای دیگر کوچ نمایند
ساختار مورفولوژیکی ساس
بدن ساس مسطح و بیضی شکل است و بین 4 تا 5 میلی متر طول دارد . رنگ آن ها در صورت خونخواری ، قرمز تا قهوه ای و در صورتی که خونخواری نکرده باشند ، زرد تا قهوه ای کم رنگ متغیر است . سطح بدن این حشره از کرک پوشیده شده است . سر ساس ها پنج ضلعی بوده بر روی سر، یک جفت آنتن یا شاخک ، قطعات دهانی گزنده و مكنده به صورت خرطوم و یک جفت چشم در طرفین سر مشاهده می شود . سینه از سه بند تشکیل شده که بند اول بزرگتر از دو بند دیگر است . به هر بند سفید ، یک جفت پای کشیده و بلند و استوانه ای متصل است و روی بند دوم و سوم سینه ، یک جفت بال تحلیل رفته به صورت دو بالشتك ، مشاهده می شود . شکم از هشت بند تشکیل شده است که بند انتهایی شکم در نرها کشیده تر ومجهز به یک عضو تیز بنام penis است . بر روی بدن پوشش کم پشتی از موهای ظریف دیده می شود .
چرخه زندگی ساس
ساس‌ها به روش خاصی جفت گیری می نمایند . نر جثه‌ای کوچک تر از ماده دارد و از سمت راست بدن ماده روی آن استقرار می یابد و آلت جفت گیری خود را به اندام محفظه مانند و چهارگوش و با دیوارۀ ظریف روی شکم ماده فرو می برد . عمل جفت گیری با سوراخ شدن دیواره این محفظه توسط جنس نر و ریخته شدن اسپرم‌ها به حفره عمومی بدن ، صورت می گیرد . اسپرم‌ها فعالانه به سمت تخمدان‌ها عزیمت می نمایند . ساس ماده حداکثر 500 تخم در طول عمر خود می گذارد و آنها را در دسته‌های کوچکی در شکاف اشیاء مختلف می‌چسباند . تخم ها یک میلیمتری و سفید رنگ هستند . بازشدن تخم ها در شرایط مطلوب در طول هفت روز ، صورت می گیرد ولی اگر دما پایین تر از 14 درجه سانتی گراد باشد ، تخم ها شکفته نمی شوند . ساس ها متامرفوز یا دگردیسی ناقص دارند و بعد از شکفته شدن تخم ، نوزادی که از تخم خارج می شود کاملا شبیه به بالغین است و فقط اندازه ای کوچک دارد و به رنگ زرد است و نمف نامیده می شود . ساس ها پنج مرحله نمفی دارند و در هر مرحله بایستی یک یا چندبار خونخواری کنند و پس از رشد جلد اندازی نمایند و به مرحله دیگر وارد شوند .
تفاوت ظاهری ساس نر و ماده
تشخیص ساس در محل
حضور ساس ها را از راه های مختلفی می توان تشخیص داد :
ساس ها چگونه وارد خانه ها می شوند
ساس ها حرکتی بسیار آهسته دارند و به همین علت قدرت انتشار محدودی از لحاظ حرکت به سایر مکان ها دارند و عمده روش انتشار و فراگیری آنها از طریق لوازم و وسایلی مانند فرش ، مبلمان ، لوازم خواب ، چمدان ، کتاب ها ، لباس و … می باشد .آنها می توانند از مکان های دیگری که آلوده به ساس بوده اند و نیز از طریق وسایل دست دوم ، به خانه ها راه پیدا کنند . آنها می توانند در لباس ها ، کیف پول ها ، کوله پشتی ها و آیتم های دیگری که روی سطوح نرم و یا چرمی قرار گرفته اند جولان بدهند . آنها همچنین می توانند بین اتاق های ساختمان های چند واحدی مانند هتل ها و آپارتمانها رفت و آمد کنند .
چگونه می توان از ورود ساس ها به خانه جلوگیری کرد
انتشار ساس
ساس ها حرکتی بسیار آهسته دارند و به همین علت قدرت انتشار محدودی از لحاظ حرکت به سایر مکان ها دارند و عمده روش انتشار و فراگیری آنها از طریق لوازم و وسایلی مانند فرش ، مبلمان ، لوازم خواب ، چمدان ، کتاب ها ، لباس و … می باشد .
ساس زدگی
زخم های محل گزش به صورت دانه های سفتی هستند که از همدیگر فاصله کمی داشته و به صورت خوشه ای ، دو تا دو تا یا سه تا سه تا باهم ظاهر می شوند .
خطرات و مضرات ساس
ساس ها معمولا بیماری خاصی را به انسان منتقل نمی كنند . گر چه ارگانیسم های بیماری زا در لوله گوارش ساس می توانند زنده بمانند ولی ساس ها هرگز خون آلوده را هنگام گزش میزبان دوم ، مجدداً به دهان بازنمی گردانند و هم چنین به ندرت زخم ناشی از گزش با مدفوع آن ها آلوده می شود .
روش های مبارزه با ساس
اگر در منزل ، هتل و مسافرخانه شما ساس وجود دارد ، به شما توصیه می کنیم به صورت خودسرانه با مراجعه به سم فروشی‌ها و یا عطاری‌ها ، اقدام به خرید سم و یا سایر آفت کش ها ، ننمایید زیرا این سموم حشره کش برای کودکان و بزرگسالان خطرناک بوده و اصلاً توصیه نمی‌شود و حتی ممکن است این حشرات را به گونه‌های مقاوم در برابر سم تبدیل کند . روش های زیر معمولا برای مبارزه با ساس استفاده می شود :
البته این روش ها هیچ کدام قطعی و دائمی نیستند و ساده ترین و موثر ترین روش مبارزه با ساس ، استفاده از دستگاه های تخصصی دفع ساس ایران پراتیکس می باشد که بدون ایجاد عوارض جانبی و روش های پر زحمت ، باعث ریشه کنی صد در صد این انگل های موذی می شود .
