موش ( mouse )
موش جانور كوچكي است از راسته جوندگان كه در سراسر جهان تقريباً در همه نوع آب و هوايي پيدا مي شود . طول عمر موش شش سال است . بيشتر موش ها لانه هايي در گوشه ها و برآمدگي هاي امن مي سازند اما بعضي ها سوراخي در زير زمين حفر مي كنند . بسياري از موش ها بيشتر در شب فعاليت مي كنند . آنها ترسو ، اجتماعي و منطقه اي ( محلي ) هستند . موش يك جانور همه چيزخوار است و دانه ، بذر ، ميوه ، ريشه ، ساقه و جانوران كوچك مثل كرم ها ، ملخ ها ، عنكبوتيان و غيره را مي خورد . بطور كلي موش ها به محيط هاي ساكت و تاريك كه حرارت معين و ثابت و همچنين رطوبت نسبي داشته باشند ، علاقه‌مند هستند . موشهاي بزرگ معمولاً لانه خود را در محيط‌هاي وسيع نمي سازند و همواره سعي در پنهان شدن دارند تا بتوانند به راحتي نوزادان خود را توليد و پرورش دهند . موشهاي نر معمولاً حداقل يك بار در روز محيط اطراف خود را بازرسي مي‌كنند و چنانچه تغييراتي در محيط مشاهده نمودند بلافاصله لانه خود را معدوم و جاي ديگري را براي خود آماده مي‌كنند . موشها معمولاً يك ساعت بعد از نيمه شب فعاليت خود را شروع مي‌كنند و اين به علت ساكت بودن محيط و عدم حضور انسان است بدين ترتيب موشها با آرامش خاطر به مواد مختلف خسارت وارد مي‌كنند .
ساختمان بدن موش ها :
طول بدن موش ها از 8 تا 35 سانتي متر متغير است . رنگ پوشش بدن آنها هم از سفيد تا قهوه اي يا خاكستري متغير است . بيشتر موش ها يك پوزه تيز و نوك دار با سبيل هاي بلند ، گوش هاي گرد و دم هاي باريك دارند . بسياري از موش ها به سرعت بر روي زمين حركت مي كنند اما بعضي مي توانند جست و خيزهاي كوچكي انجام دهند يا بپرند . دندان هاي جلويي موش در طول زندگي او به رشدش ادامه مي دهد . موش ها بايد چيزهاي سفت را بجوند تا جلوی رشد بی رویه دندان هایشان را بگیرند .
تولید مثل موشها :
موش چند فصل زاست و در همه طول سال ميزايد . جفتگيري شبها صورت مي گيرد ، اگر فقط موشهاي ماده پيش هم نگهداري شوند حس جنسيشان را از دست خواهند داد . حاملگي به طور متوسط 20 روز طول مي كشد . بچه موش ها را توله مي نامند و در بدو تولد نيم تا يك و نيم گرم وزن دارند ، بي مو هستند و چشمها و گوشهايشان بسته است . توله ها 3 هفته شير ميخورند تا به وزن 10 تا 12 گرم برسند . 2 تا 5 روز بعد از آن مادر دوباره آماده جفتگيري است . هر موش ماده مي تواند تا 3 بار در طی یک سال توليد مثل کند و هر بار بین 5 تا 10 بچه مي زايد ولی تا 17 نوزاد هم دیده می شود .
انواع موش :
موشها به انواع مختلف تقسیم بندی می شوند که بستگی به طول دم آنها دارد . بعضی مواقع مردم حیواناتی که شبه موش است را موش مینامند مانند موش خرما .
موش کور
حیوانی است که در اغلب کشورها وجود دارد ولی با این همه نمی توان آن را مشاهده کرد زیرا بیشتر زندگی خود را در زیر زمین می گذراند ، فقط بعضی مواقع در باغها و مزارع ، تپه کوچکی از خاک دیده می شود که پشت بام لانه موش کور است و در زیر آن موش کور در تاریکی مطلق زندگی می کند . موش کور حیوان کوچکی است که به ندرت طول آن بلندتر از 15 سانتی متر می شود . خوراک این موش ها بیشتر کرم خاکی است . انها همچنین از لارو حشرات ، کنه ها ، هزارپایان و … تغذیه می کنند .
بدن این جانور از کرک بسیار نرم موشی رنگ پوشیده شده است و دم صورتی رنگ آن فقط 2 یا 3 سانتی متر طول دارد . موش کور گردن ندارد و گوشهای کوچک آن در زیر کرک پنهان شده اند . البته موش کور چشم دارد ولی چشمهایش به اندازه نوک يك سنجاق هستند و با کرک پوشیده شده اند. به همین دلیل است که مدت زمان نسبتا زیادی همه خیال می کردند که موش کور واقعا کور است در حالی که موش کور بیناست اما ضعیف می بیند . موش کور با دست و پای نیرومند خود با کندن سوراخ های گوناگون و دالان های دراز در خاک که گاهی تا ژرفای یک متری پایین میرود و باعث بهبود تهویه و زهکشی خاک می شود نیزاین جانور در یکنواخت کردن خاک کارایی دارد . آنها همچنین در کاهش آفت ها بسیار سودمند هستند .
موش کور
موش صحرایی
این جونده کوچک به استثناء زمان کوتاهی که استراحت می کند ، بقیه اوقات را به طور دایم به دنبال غذا می گردد . موش صحرایی در اطراف زمینهای قلمرو زندگیش راهروهای بلند در داخل زمین سفر می کند و حتی ممکن است تونلهای با عمق کم حفر کند . این حیوانات چابک همچنین برای پیدا کردن غذایشان از بوته ها و درختان کوتاه بالا می روند . موش صحرایی ماده در لانه های ساخته شده که در زیر درختان و یا بوته ها مسدود شده و یا در سوراخهای زیر زمینی زایمان می کند . موش صحرایی در مناطق کویری ایران با پوشش گیاهی غنی به وفور یافت می شود و نقش بسیار مهمی در تنظیم اکوسیستم دارد . زمان فعالیت موش صحرایی در هنگام شب و پس از خنک شدن هوا می باشد .
موش صحرایی
موش خاردار
این پستاندار متعلق به راسته جوندگان و خانواده موش می باشد . خانواده موش از نظر ظاهری و جثه ، تفاوتهای زیادی با هم دارند ولی به طور کلی دم و کف پای عقب آنها سخت و بدون مو است ، هر یک از دندانهای آسیای آنها تیزو دارای شیار است . این موش در قسمتهای جنوبی ایران هر جا یخبندان نباشد ، فراوان دیده می شود . موش خاردار در مناطقی که در لابلای صخره ها ، بوته هایی روییده باشد ، فراوان تر است زیرا این بوته ها بذر فراوانی را برای خوارک حیوان تامین می کنند . در بدن موش خاردار برای دور کردن دشمنانش تغییرات مناسبی ایجاد شده است . هر چند میزان تولید مثل موش خاردار خیلی کم است ولی با وجود این تعداد آنها در منطقه بسیار زیاد است بنابراین می توان چنین نتیجه گرفت که موش خاردار طعمه با ارزشی برای گوشتخواران نیست .
موش خاردار
ما در این جا ، موش هایی که معمولا در محیط های شهری در ایران باعث خسارت و دردسر می باشند ، در سه گروه طبقه بندی و معرفی می نماییم :
موش خانگی در انتقال بیش از سی و پنج بیماری از جمله طاعون وسالمونلا نقش مستقیم دارد . این موشها بسیار کوچک و کشیده و باریک هستند و اندازه آنها به استثنای دم به 3 تا 5 سانتیمتر می رسد . دارای گوشهای بسیار بزرگ و پوزه نوک تیز و بینی و چشمان کوچک هستند . دندانهای پیشین فک بالا دندانه کوچکی در سطح داخلی دارند و آخرین دندان آسیای دو طرف فک بالا و پائین بسیار کوچک است . بلندی دم آنها به اندازه سر و گردن آنها بوده و به رنگ خاکستری یا قهوه ای دیده می شوند . موشهای خانگی قابلیت فوق العاده ای برای تطابق با محیط های مختلف دارند و درطول سال در داخل ساختمانها زاد و ولد می كنند . میزان آب در كنترل جمعیت این موش بسیار موثر است . موشهای خانگی شب فعال هستند و شبها برای تغذیه از لانه خود خارج می شوند ، آنها همه‌چیز خوار هستند و از مواد گیاهی ، حیوانی و مواد غذایی انسان استفاده می‌کنند اما بیشتر از آنچه می‌خورند ، ضایع می سازند . این موشها كمتر به ایجاد لانه علاقه دارند و بیشتر از شكاف دیوارها یا از بین درز آجر خانه ها برای زندگی استفاده می كنند و با وجود شرایط مساعد و امن بودن مكان ، درز یا شكاف را گسترش داده و آن را بزرگتر می كنند . دارای حس بویایی و شنوایی قوی هستند . گروهی از موشهای خانگی انگل انسان بوده و در اماکن مسکونی به سر می‌برند . گروهی دیگر نیز به صورت وحشی در مناطق جنگلی ، دشت‌ها و مزارع زندگی می‌کنند . متوسط طول عمر حدود دو سال است ولی گاهی اوقات تا شش سال نیز عمر می‌کنند . اندازه مدفوع آنها به اندازه یک برنج است . از نظر علاقمندی به غذا بیشتر غلات ، شکر و کشمش را دوست دارند .
موش سقف
به این موش ، موش انباری یا موش سیاه یا موش كشتی نیز می گویند . بسیار چالاك و تند و تیز است و براحتی از درخت بالا می رود و در بالای ساختمانها و سقفهای چوبی زندگی می کند . این موش به مواد غذایی گیاهی بیشتر از مواد حیوانی و گوشتی علاقه دارد ولی از مواد غذایی حیوانی هم تغذیه می كند . در انبار مغازه های خشكبار ، خواربار، سوپر ماركتها یافت می شود . به آب بسیار وابسته بوده و همچنین شناگر بسیار خوبی است . تفاوت آنها با موش خانگی اندازه کمی بزرگتر آنها است . مهمترین روش شناسایی این دو از هم ، تفاوت بزرگی چشمها و گوش های موش سقف است .
موش فاضلاب
محل زندگی این موشها در بخشهای سطحی و پایین ساختمانها ، فاضلابها ، انبارهای مواد غذایی و انبار كالا و كارخانجات صنعتی است و به زباله ها و زندگی در بین آنها بسیار علاقه مند هستند . درصورت مهیا بودن شرایط مناسب از نظر غذا ، آب و پناهگاه تاریك ، 8 تا 9 بار در سال جفتگیری کرده و بطور متوسط 7 بچه می زاید . این موشها لانه خود را در شكاف های جوی آب فاضلابها و درزها و خلل و فرج دیوار در بخشهای پایینی به ویژه در محل شاخه های فرعی فاضلاب كه خشك است بنا می كنند . این موش بسیار مهاجم و گوشتخوار بوده و شناگر قابلی است . اندازه این موش ها گاهی به نیم متر هم میرسد . علاقه عجیبی به زباله دارند . وجود موش فاضلاب درون شبکه فاضلاب مشکلاتی به همراه دارد و از نظر بهداشتی برای سلامت انسان فوق العاده مضر است .
فواید موش ها
خطرات و مضرات موش ها
LCM : اولين علائم اين بيماري در انسان سردرد و بروز حالت هايي شبيه آنفولانزا مي باشد
هاری : يك بيماري ويروسي است كه از طريق گاز گرفتگي در حيوان خونگرم به وجود مي‌آيد
تب گازگرفتگي : در اثر گاز گرفتن موش تب ايجاد مي‌شود و جاي گاز گرفتگي متورم شده و به رنگ قرمز در مي‌آيد
طاعون : اين بيماري كه به آن مرگ سياه نيز مي‌گويند از طريق گزش كك‌هايي كه از خون موش آلوده تغذيه كرده‌اند به انسان منتقل مي‌شود
لپتوسپيروز : اين بيماري كه به آن يرقان خون ريزي دهنده نيز مي گويند باعث تب ، خونريزي ، دردناك شدن كبد ، دردهاي شكمي ، خشك شدن و ريزش پوست مي‌گردد
سالمونلوزيز (حصبه) : آلوده شدن غذا به ادرار و مدفوع موش موجب مسموميت غذائي و بروز اين بيماري مي‌شود
يرسينيوزيز : اين بيماري از طريق آلوده شدن مواد غذايي به ادرار و فضولات موش ايجاد شده و موجب بروز آپانديسيت و بزرگ شدن روده‌ها مي‌گردد
تيفوس : در اثر خونريزي در شش‌ها و سينه پهلو باعث مرگ فرد مبتلا مي‌شود
تب راجعه : يك بيماري عفوني است و از علائم عمده آن حملات متناوب تب و ايجاد مسموميت خوني مي‌باشد
تولارمي : مخزن اين بيماري موش مي‌باشد و علائم آن تب ، سردرد ، درد دست و پا ، كمر درد ، ضعف عمومي ، استفراغ و بزرگ شدن كبد و طحال مي باشد
انواع روش مبارزه با موش :
واقعیت اینست که مبارزه با موش بسیار سخت است و احتیاج به برنامه ریزی دائمی دارد . کنترل موشها از نظر بهداشتی و اقتصادی اهمیت ویژه ای دارد . موش ها جهت ادامه زندگی و تكثیر ، نیازمند پناهگاه ، آب و غذا می باشند بنابراین جهت كنترل موش ها و كاهش زاد و ولد و جلوگیری از انتقال عوامل بیماری زا و خسارات ناشی از تغذیه آنها ، با حذف نیاز های اصلی آنها میتوان در این راستا گام برداشت و از راههای مختلف مبارزه بهره گرفت :
اما موثرترین و بی خطرترین و اقتصادی ترین روش ، استفاده از دستگاههای دفع کننده دائمی موش ایران پراتیکس است که با سیستم التراسونیک و بدون هیچ ضرر و آسیبی برای انسان و حیوانات خانگی ، قادر است انواع موش ها را در فضاهای باز مانند مزارع و باغها و فضاهای بسته مانند منازل ، ادارات ، سوله ها ، رستورانها و …. به طور دائمی دفع نماید .
