پشه  ( Mosquito )

پشه ها جزو خانواده حشرات دوبال به نام کولیسیده می باشند . پشه ها  در طی روز فعالیتی ندارند و اغلب در مکان های تاریک و خنک مانند پشت کمد ها ، لابلای درختان و … پنهان می شوند و از غروب خورشید تا سپیده دم به فعالیت می پردازند . پشه ها می توانند دمایی در حدود 60 تا 80 درجه سانتیگراد را تحمل کنند و در دمای کمتر از 30 درجه سانتیگراد دوام نمی آورند . شکارچیان طبیعی پشه ها ، پرندگان ، عنکبوت ها ، ماهی ها ، سنجاقک ها و … هستند . سرعت بال زدن پشه ها ۵۰۰ تا ۶۰۰ بار در ثانیه می باشد . کمتر حیوانی روی زمین می‌تواند به اندازه پشه حس انزجار ایجاد کند . گزش خارش‌دار و تحریک کننده پشه‌‌ها به راحتی می‌تواند هر فعالیت پر لذتی را به خاطره‌ای تلخ مبدل سازد . پشه ها پوستي كه گرم باشد ( دماي بالاي 32 درجه سانتیگراد) را مي پسندند ، همين نكته توجيه كننده حرف كساني است كه مي گويند جالب است كه پشه آنها را نمي زند . پشه ها رنگ ها را تشخیص مي دهند و به رنگ سياه ، قرمز تيره  و آبي تيره ، بيشتر جلب مي شوند و در مقابل رنگ سفيد ، زرد و سبز روشن كمتر جذب می شوند .  CO2 راهنمایی مستقيمي به پشه ها است نیز تنفس سنگين آنها را به خود جلب مي كند و اين به خوبي توجيه مي كند كه چرا پشه ها بيشتر در اطراف سر پيدا مي شوند . پس سعي نكنيد در مواجهه با پشه عصباني شويد و تكان بخوريد چون سبب افزايش حرات بدن و CO2 و جلب پشه بيشتري مي شود و سعي كنيد چيزي روي خود كشيده و بخوابيد .

 

ساختار مورفولوژیکی پشه

بدن پشه از سه قسمت سر ، سینه و شکم تشکیل شده است به همراه شش پای بند بند و یک خرطوم ( نیش ) . پشه ها دارای بدنی باریک و دراز و قطعات دهانی سوراخ کننده سوزنی شکل هستند . وزن آنها 2 تا 5/2 میلی گرم است .

 

چرخه زندگی پشه

پشه ماده یک بار در سال جفتگیری می کند و سایر مواقع از پشه نر فرار می کند .

چرخه زندگی پشه دارای دگردیسی کامل و شامل چهار مرحله است که این چرخه ظرف ۲۰ تا۳۰ روز کامل میگردد

1. تخم : تخم ها در دسته های 100 تایی یا بیشتر در سطح آب راکد گذاشته می شوند اما ممکن است روی گل و لای و یا هر چیزی که در مسیر آب باشد هم ، تخم ریزی صورت گیرد . تخم ها در ابتدا سفید رنگ هستند اما پس از 24 ساعت به قهوه ای تیره یا سیاه متمایل می شوند
2. لارو : پس از 2 تا 3 روز ، تخم ها به لارو تبدیل می شوند . لارو از جلبک ها ، میکروارگانیسم ها و ذرات ارگانیک موجود در آب تغذیه می کند و یک تا دو سانتی متر طول دارند .
3. شفیره : پس از 4 بار پوست اندازی ، لارو به شفیره تبدیل می شود .شفیره نیاز به تغذیه ندارد
4. پشه بالغ : پس از 3 روز ، شفیره به پشه بالغ تبدیل می شود

 

تفاوت پشه های نر و ماده

• پشه های ماده از خون انسان و سایر موجودات تغذیه می کنند اما نرها از گیاهان و شهد گلها ، بنابرین نرها انسان را نبش نمی زنند
• پشه های نر دهانی کوچک دارند ولی پشه های ماده دارای دهانی بزرگ می باشند
• پشه های ماده از پشه های نر از نظر اندازه و جثه ، بزرگ تر هستند
• خرطوم یا همان نیش ، در پشه های ماده ، بلند تر است
• شاخک های پشه ماده نازک و نخ مانند و کم مو است ولی در پشه نر شاخک ها پرپشت و پرمو هستند
• طول عمر پشه نر در حدود یک هفته و پشه ماده ۷ تا ۱۰۰ روز می باشد

 

انواع پشه

حدود 2800 گونه پشه در سراسر جهان  شناسایی شده است .

دسته های مهم پشه عبارتند از :

پشه های آنوفل  (Anopheles mosquitoes)

عامل اصلی انتقال مالاریا ، پشه های جنس آنوفل می باشند  (خانواده Culicidae ) پشه های آنوفل حشراتی کوچکی به طول  8 – 5 میلی متر بوده و در اکثر کشورهای مناطق معتدله و حاره  و هر جا که زیستگاه لاروی مناسبی بتوانند ایجاد کنند ، وجود دارند . این پشه ها شب فعال بوده و در طول روز در مناطق تاریک و مرطوب مخفی می شوند . دگردیسی این پشه ها کامل بوده یعنی  دورة زندگی شامل 4 مراحله زیر  است که در آن پشه نوزاد هیچ شباهتی به پشه بالغ ندارد .

تخم : معمولاَ در هر نوبت تخم گذاری برحسب گونه های مختلف ، حدود 50 تا 300  تخم می گذارند . اندازه تخم ها حدود 1 میلی متر است و به رنگ قهوه ای تیره  و به طور تک تک روی سطح آب گذاشته می شوند .

لارو :  از تخم آنوفل ها بعد از بازشدن موجود کرمی شکل کوچکی به نام لارو خارج می گردد . لارو موجود فعالی است که از مواد غذایی و موجودات زنده موجود در سطح آب ، مثل باکتری ها ، مخمرها و تک یاخته ها تغذیه کرده و تنفس هوازی دارد . یک لارو آنوفل در طی دوران لاروی چهار بار پوست اندازی کرده و در انتهای آن تبدیل به شفیره می گردند . در مناطق گرمسیری زمان تبدیل لارو به شفیره حدود 7 روز و در مناطق معتدل 28 – 14 روز طول می کشد . در مناطق معتدل و سرد بعضی از گونه های آنوفل دوره زمستان را در مرحله لاروی می گذرانند و در نتیجه ممکن است تا چند ماه زنده بمانند .

شفیره : لارو بعد از چند روز تبدیل به پوپ یا شفیره می شود . شفیره ها آبزی می باشند و فعالیت تغذیه ای ندارند ولی بیشتر وقت شان را در سطح آب به منظور جذب هوا از طریق شیپورهای تنفسی می گذارند . این شفیره ها حرکت فعال داشته و اگر در معرض تهدید قرار گیرند ، شکم خود را متناوبا خم و راست می کنند و با حرکت تند و سریع در جهت بالا و پائین در آب شنا می کنند . شفیره ها بعد از گذشت 3-2 روز در مناطق گرمسیر و  12 – 9 روز در مناطق معتدل از  ناحیه  سطح  پشتی سر ـ سینه  ، شکافته شده و از آن پشة بالغ بیرون می آید.

حشره بالغ :  پشه های بالغ حشرات کوچکی هستند به طول  8 – 5  میلی متر که معمولاَ در اوایل شب و هنگام غروب از شفیره خارج می شوند . پس از آنکه پشه های بالغ از شفیره خارج شدند ، روی سطح آب و یا روی گیاهان اطراف به مدت یک ساعت استراحت نموده تا بالها یشان باز، خشک و به اندازة کافی محکم شده و برای پرواز آماده شوند .

 

 

پشه کولکس یا پشه معمولي ( كولكس پي پينيس ) :

به رنگ قهوه اي تا خاكستري  مي باشد ، در نقاط مسكوني مشاهده مي شود و تمايل به آبهاي آلوده دارد و هر جايي آب وجود داشته باشد رشد مي كند ، لوله هاي فاضلاب خانگي و حتي كود حيوانات براي شان مطلوب است ، ضمناً در منبع های آب ، گالن و بشكه های آب ، گلدان های مرطوب ، ناودان ها و حوضچه ها و استخرها و آب انبار و لوله دستشويي هم مي توانند پرورش يابند ، زمستان در محل هاي نمناك و كمي گرم منزل ، به سرمي برند . در فصل پاييز نر و ماده جفتگيري مي كنند و نر مي ميرد و ماده قادر به سپري كردن زمستان است كه در بهار روي آب تخم ريزي مي كند . اين نوع پشه خون پرندگان را به خون انسان و پستانداران ترجيح مي دهد . بعد از نيش زدن و اتمام خونخواری اش ، مقداری از بزاقش را به صورت استفراغ دفع مي كند كه براي بدن ايجاد آلرژي و حساسيت مي كند و همين عامل خارش و درد است . پشه هاي نر گزنده نيستند اما پشه ماده براي نمو دادن به تخم هايش نياز به خون دارد كه از حيوانات يا انسان استفاده مي كند .

 پشه آئدس  (  Aedes Mosquitoes) :

پشه  ، عامل اصلي انتقال ويروس تب دانگ  ( Dengue fever ) یا تب استخوان شکن ( زیرا درد بسیار شدید و مانند شکستن استخوان ها است ) ،  به انسان است و در منازل مناطق شهري و عمدتا در خانه هاي مناطق فقيرنشين و حاشيه نشين رشد و تكثير پيدا مي‌كند . پشه ماده با گزش انسان او را آلوده مي كند . اين پشه برخلاف پشه مالاريا، در طول روز انسان را مي‌گزد ( به خصوص اوايل صبح و نزديك غروب وقبل از تاريك شدن هوا ) . پشه ماده آلوده ، ويروس را به تخم هاي خود منتقل مي‌كند و درنتیجه تمامی پشه های حاصل از  تخم ریزی پشه آلوده به ویروس تب دنگ ، ناقل آلوده بیماری هستند . پشه آلوده در تمام طول عمر خود عامل بيماري را انتقال مي دهد . علائم این بیماری سردرد ، کمردرد و پشت درد ، تب معمولاً شدید و در برخی موارد خارش و جوش در قسمتهای مختلف بدن است . بیمار بایستی فورا در بیمارستان مداوا شود در غیر این صورت امکان مرگ زیاد است کند . تب دانگ ، یک بیماری حاد می باشد که ناگهان ظاهر می شود و در مناطق گرمسیر و نیمه گرمسیر یافت می شود .

عوامل موثر در جذب پشه

• دی اکسید کربن موجود در بازدم انسان
• اسید لاکتیک موجود در عرق
• مصرف مواد غذایی غنی از پتاسیم مانند موز
• لباس با رنگ های قرمز و آبی تیره و سیاه
• تحرک
• رطوبت
• برخی شامپو ها و عطر ها
• افراد با گروه خونی O
• شهد و مواد شیرین
• دمای پوست بالاتر از 32 درجه سانتیگراد

 

علائم گزش پشه

ابتدا برجستگی به رنگ های صورتی یا قرمز کم رنگ بر سطح پوست تشکیل می شود ، در مرحله بعد خارش ایجاد می گردد . در برخی افراد  ممکن است واکنش های آلرژیک بروز کند و علائمی مانند تب ، سردرد شدید ، تهوع و استفراغ ، بی حالی ، حساسیت به نور و … مشاهده گردد .

 

فواید پشه

ما پشه ها را موجوداتی مزاحم می دانیم و پیوسته در فکر نابودی آنها هستیم اما آنها نقش مهمی در چرخه غذایی زمین ایفا  می کنند . می دانیم که حیات زمین بر پایه زنجیره های غذایی استوار است  ، به عنوان مثال در زنجیره غذایی ، لاروهای پشه منبع غذایی ماهی ها هستند ،  حال اگر جمعیت پشه ها کم شود ، منبع تغذیه ماهی ها دستخوش تغییر می شود و این امر بر روی جمعیت ماهی ها اثر می گذارد و از آنجایی که ماهی ها قسمت عظیمی از غذای انسان را تشکیل میدهند ، این امر بر روی تغذیه انسان نیز اثر خواهد گذاشت . به همین ترتیب پشه های بالغ  طعمه عنکبوت ها و پرندگان را تشکیل می دهند و این زنجیره غذایی ادامه پیدا می کند .

 

خطرات و مضرات پشه

• ناقل بیماری هایی مانند مالاریا ، تب زرد و … از میزبانی به میزبان دیگر
• خارش شدید و آزار دهنده در محل گزش
• سلب آسایش و کم خوابی و بی خوابی به علت خارش و اثرات روانی وزوز پشه اطراف گوش انسان در شب

 

مبارزه با پشه

• روشهای مختلفی برای مبارزه با پشه به کار می روند که به تعدادی از آنها اشاره می شود :
• نصب توری
• استفاده از پیراهن های آستین بلند و شلوار
• تعویض مرتب آب گلدانها و جلوگیری از انباشته شدن آب در زیر گلدانی
• پر کردن گودالهای زمین و حفره درختان با خاک
• از جمع شدن آب راکد در خانه جلوگیری کنید ، مثلا ظرف آب پرندگان را مرتبا عوض کنید و در صورت علاقه به گل و گیاه ، مراقبت باشید تا در زیر گلدانی‌ها آب جمع نشود
• استفاده از حشره کش های شیمیایی
• استفاده از قرص های دور کننده پشه
• استفاده از حشره کش های برقی و جذبی
• استفاده از پشه بند
• کاشت گل همیشه بهار و شمعدانی در باغچه زیرا این گل ها در دفع پشه می توانند موثر باشند
• پشه‌ها نقاطی را دوست دارند که هوای آن ساکن و بی حرکت باشد . بنابراین در منزل باید پنجره‌هایی را که روبه روی هم قرار دارند باز بگذاریم تا هوا به خوبی در داخل خانه جریان پیدا کند
• بر روی دریچه کولر می‌توان از توری‌ های فلزی که با قاب چوبی ساخته شده ‌اند و یا از توری‌ های پارچه‌ ای استفاده کرد

اما این روش ها در دفع پشه قطعی نبوده و نیز می توانند برای سلامتی انسان بسیار مضر باشند ، بنابراین توصیه ما استفاده از دستگاه های تخصصی دفع پشه ایران پراتیکس می باشد که به طور قطعی و دائمی و کاملا بدون ضرر برای انسان ، باعث ریشه کنی صد در صد  این حشره موذی می گردد .