کک (FLEA)

کک حشره ای قهوه ای رنگ ، کوچک و خونخوار و بدون بال از راسته لوله بالان  است که بر روی بدن میزبان خود که بیشتر پستانداران و گاهی پرندگان می باشند ، زندگی کرده و از خون آنها تغذیه می کند . آن ها فاقد بال بوده ولی با پاهای قوی خود قادر به جهش می باشند ، قدرت پرش کک آنقدر زیاد است که می تواند به راحتی از روی یک جانور به جانور دیگر بجهد ، می توان گفت اندازه پرش کک حدود 70 برابر طول بدن اوست . به طور کلی از 3000 گونه کک ، فقط 12 گونه به انسان حمله می کنند . معمولا در روستاها و به طور کلی تر ، در مناطقی که دام ها وجود دارند ، به وفور مشاهده می شوند . آنها بسیار سریع به انسان جذب شده و معمولا افرادی که برای تفریح به روستاها می روند ، از گزند این حشرات موذی کمتر در امان خواهند بود . کک ها نسبت به سرما حساس هستند و زمستان ها را در ساختمانها و اماکنی که هوای گرم و مرطوب و غذای کافی وجود دارد ، سپری می کنند . گزش آن ها باعث تحریک ، ناراحتی شدید و خون ریزی می شود .

 

تغییرات درجه حرارت بدن میزبان برای كك ها غیر قابل تحمل است و در این صورت بلافاصله بدن میزبان را ترک می كنند ، همچنین در صورت مرگ میزبان ، كک آن را رها كرده و از میزبان دیگری استفاده می كند . در شرایط مناسب طول عمر کک ها در حدود یك سال است . هر دو جنس نر و ماده كك ها خون خوار هستند. جنس ماده برای تولید تخم باید از مقادیر زیادی خون تغذیه كند . تخم ها روی موها یا محل زندگی میزبان قرار می گیرند . کک در مقابل گرسنگي تا حدي مقاوم است و تا 3 ماه و حتي يك سال گرسنگي را تحمل مي نمايد.

 

انواع کک

مهمترین گونه های کک شامل :

• کک جوندگان
• کک بدن انسان ( یا کک تونگا )
• کک گربه
• کک سگ

 

کک سگ : وقتی کک ، سگ شما را نیش زد، در اصل بزاق دهان خود را وارد پوست کرده و باعث جلوگیری ازانعقاد خون می شود . بعضی حیوانات ممکن است دچار کک شده باشند ولی آنها را اذیت نکند ولی متاسفانه تعدادی از حیوانات به بزاق دهان کک ها حساسیت نشان می دهند . حساسیت بالای حیوانات باعث خارش شدید آن قسمت بدن می شود .

کک جوندگان  : ناقل مهم طاعون خیارکی و تیفوس هستند . از گونه های مختلف کک  ، حدود 30 نوع آن قادر به انتقال طاعون مي باشند و ضمنا حداقل 220 نوع جونده مختلف ، نسبت به طاعون ، حساس بوده و ممكن است آلوده شوند .

کک های گربه :  کرمهای نواری ( ستودها ) را منتقل می کند .

کک تونگا (یا کک های بدن ) : پوست انسان را سوراخ کرده و باعث عفونت می شود . کک هایی که انسان را می گزند ، در بیشتر نقاط جهان یافت می شوند . بر روی بدن بسیاری از حیوانات کک وجود دارد که به راحتی به بدن انسان ها نیز منتقل خواهند شد . این کک ها به “کک های بدن” مشهور شده اند و بر روی پوست زندگی می کنند و منبع اصلی تغذیه آن ها نیز خون است .

 

 

 

کک سگ

 

کک ها از نظر تغذیه و عادت به میزبان و مدت زمان حضور روی میزبان به چهار دسته تقسیم می شود :

1. کک هایی که فقط هنگام تغذیه روی بدن میزبان قرار گرفته و پس از اتمام تغذیه پوست بدن میزبان را رها می کنند . کک های این گروه دارای میزبان اختصاصی هستند مثل کک انسان Human flea
2. کک هایی که تنوع میزبان داشته و به راحتی قادر به خونخواری از انسان و حیواناتی که در دسترس باشند ، هستند . این گروه نیز فقط هنگام تغذیه و خونخواری روی بدن میزبان قرار می گیرند مثل کک های موش قهوه ای
3. کک هایی که  میزبان اختصاصی دارند . کک های این گروه به میزبان خود چسبیده ، تقریباً تا پایان عمر در سطح بدن میزبان زندگی می کنند و حضور دایمی دارند مثل کک مرغ
4. کک هایی که میزبان متنوعی دارند ولی در صورت اتصال به یک میزبان تا آخر عمر بر روی بدن آن باقی می مانند و حضور دایمی در بدن میزبان دارند ، مثل کک شیگو یا جیگر

 

ساختار مورفولوژیکی کک

این انگل ها بی بال بوده و بدنی باریک با پاهای پشتی بسیار قوی دارند . در هنگام پرواز ، بر پاهای پشتی خود فشار می آورند و با قدرت زیاد به جلو می پرند . طول بدن کک ها حدود 3 میلیمتر است و پوسته ای سخت بر روی بدن آنها قرار دارد . در انتهای پاهای کک ، پنجه های ریزی وجود دارد که به کمک آنها به انسان و دیگر حیوانات خونگرم می چسبند و خون آنها را می مکند . بدن آنها بطور جانبي فشرده شده و مثل ورق كاغذ هستند ( برعكس شپشها كه پهن هستند ) كك ها شفاف بوده و رنگشان از قهوه اي تا قهوه اي متمايل به سياه متغیر است .

بدن از سه قسمت سر سينه و شكم تشكيل شده است . سر داراي فرم خاصي بوده كه مختص اين راسته است ( مثل مستطيل ) كه در بعضي انواع دارای خارهايي است كه به دنبال هم قرار گرفته و به شكل شاخه در مي آيد كه به اين خارها شانه سر  Genal comb گفته می شود كه كار آنها نگهداري كک  بر روي ميزبان و تسهيل در حركت آن است . نكته قابل توجه اينكه طرز قرار گرفتن شانه و تعداد دندانه آن براي تشخيص نوع گونه مهم است . يك جفت چشم ساده در طرفين سر مي باشد . البته بعضي كک ها فاقد چشم هستند و در بعضي گونه هاي ديگر در حال از بين رفتن هستند .

شاخك از سه بند تشكيل شده كه بند اول كوچكتر از همه و بند دوم كوچكتر از بند سوم است بند سوم كه بزرگترين بند است در انتها داراي خطوطي مي باشد كه آن را به بند هاي كوچكتر تقسيم مي كند . شاخك مهمترين عضو حسي حشره بوده كه براي درك موقعيت تماس با محيط خارج و پيدا كردن جنس مخالف به كار می آيد.

ضمائم دهاني در قسمت پايين و جلوي سر قرار گرفته و از پنج تيغه تشكيل شده كه خاصيت گزنده مكنده داشته و به حشره كمک مي كند تا پوست را سوراخ کرده و خونخواري نمايد .

سينه از سه قسمت پرو ، مزو و متا توراكس تشكيل شده كه كاملا مجزا هستند .

به هر بند سينه يك جفت پا وصل بوده كه هر پا از پنج بند تشكيل شده است ، بند ابتدايي خيلي قوي شده كه باعث مي شود كک خيلي سريع بجهد . بند انتهايي يا تارس خود از پنج بند كوچكتر تشكيل شده كه به يك جفت ناخن ظريف ختم مي شود . در كك ها به علت نزديكي به ميزبان به مرور زمان بالها از دست می روند . در بعضي از كك ها شانه در سينه وجود دارد كه ممكن است در يك يا سه رديف روي هر بند وجود داشته باشد .

شكم از 10 بند تشكيل شده كه سه بند انتهايي تغيير شكل داده و دستگاه تناسلي را مي سازد . در سطح پشتي شكم و در انتها يك جفت عضو بالشتكي وجود داشته كه يک عضو حسي است و داراي گودال هاي بوده كه هر كدام يك موي زبر دارد كه براي تشخيص كك ها بكار مي رود . ككها داراي 9 تا 10 جفت منفذ تنفسي هستند كه سه جفت آن در ناحيه سينه قرار دارد .

 

چرخه زندگی کک

چرخه زندگی کک ها شامل 4 مرحله به ترتیب زیر است :

• تخم
• لارو
• شفیره
• حشره بالغ

تخم کک ها حدود 0.5 میلی متر طول دارد ، تخم مرغی شکل و سفید می باشد . کک روی میزبان خود تخم گذاری می کند ، که این تخمها از بدن میزبان روی فرش ، زمین ، خاک یا هر جای دیگری می افتند و در شرایطی که دمای هوا اندکی بالا و هوا نسبتاً مرطوب باشد می توانند دوام بیاورند و چرخه زندگی خود را کامل کنند . در عرض 10 روزپس از قرار گرفتن تخم در محیط مناسب ، لارو کرم مانندی که فاقد ضمائم حرکتی است ، خارج می شود . این لاروها از زیر سطح خاک حرکت می کنند و یا اگر داخل اتاق باشد به داخل فرشها و یا شکاف های کف نفوذ می کنند ، لاروها  از نور دوري كرده ودر زير لباس يا موي حيوانات پنهان می شوند و از مدفوع کک های بالغ تغذیه می کنند و در عرض 5 تا 12 روز پیله ای ابریشم مانند در اطراف خود تولید و در آن شفیره گذاری می کنند . خروج حشره بالغ از پیله بسته به شرایط ممکن است از 5 تا 140 روز طول بکشد ، پس از خارج شدن حشره بالغ از پیله ، خود را به میزبانش می رساند و ادامه عمرش را که حدود 100 روز می باشد روی میزبان سپری می کند . چرخه زندگی کک معمولاً در عرض 3 – 4 هفته کامل می شود . ککها 48 ساعت پس از اولین خونخواری ، جفت گیری کرده و به تولید تخم می پردازند .

 

کک گزیدگی

اگر شخصی توسط یک کک گزیده شود ، احساس خارش خواهد کرد . گزش کک معمولا به شکل 3 تا 4 نیش بر روی پوست است که شبیه ورم های خیلی کوچک قرمز هستند . به محض احساس حرکت کک بر روی بدن فورا بدنتان را خیس کرده و کک را بگیرید زیرا در صورت خشک بودن بدن ، گرفتن کک بسیار سخت خواهد بود . سعی کنید حمام بروید و لباسها را در حمام در بیاورید زیرا آب کنه ها را بی حرکت و سرانجام نابود می کند . روی محل گزش می توانید از پماد های ضد خارش مانند کالامین استفاده نمایید . محل زخم را زیاد نخارانید زیرا این کار باعث زخمی شدن پوست و ایجاد عفونت می گردد . در صورت بروز عفونت شدید لازم است توسط پزشک دارو تجویز گردد .

 

مضرات کک

• کک انگل حیوان و انسان شناخته می شود و باعث انتقال بیماری های خطرناک و قابل انتقال می باشد
• ایجاد خارش ، زخم و عفونت در محل گزش کرده و می تواند به سرعت محیط اطراف انسان را در بر گیرد و او و دام ها و حیوانات خانگی را مورد حمله قرار دهد
• آلودگی زیاد به کک ممکن است سبب واکنش های آلرژیک و درماتیت شود

بیماری های قابل انتقال از کک ها

• طاعون : یک بیماری باکتریایی است که ابتدا در میان جوندگان بروز می کند . عامل طاعون باکتری یرسینا پستیس است ، که به وسیله کک ها انتقال می یابد
• تیفوس ککی : نام دیگر آن تیفوس مورن است ، عامل آن ریکتسیا تیفی است . این بیماری به طور کلی توسط کک های جوندگان انتقال پیدا می کند
• بیماری تولارمی : به وسیله باسیل فرانسیسلا تولارنسیس ایجاد می شود

 

کنترل و مبارزه با کک

کک ها، حشرات موذی و بسیار خطرناکی هستند که به واسطه ویژگی های حرکتی و دوره زندگی ، به دام انداختن آن ها بسیار مشکل و تقریبا غیرممکن است . حتی استفاده از سموم در مبارزه با آن ها راه به جایی نمی برد . اگر کک ها وارد محیط های مسکونی شوند ، بیرون راندن آن ها بسیار مشکل است .

اقدامات مختلفی برای مبارزه با کک وجود دارد که در اینجا به تعدادی از آنها اشاره می کنیم :

• اقدامات ساده بهداشتی مانند نظافت و شستشوی منزل و کف اتاقها ( استفاده از جارو برقی بسیار موثر است )
• جلوگیری از پرسه زدن حیوانات خانگی در مناطق پر درخت و علفزار ها
• پوشیدن لباسها و شلوارهای بلند جهت حفاظت از خود و کودکان خود در محل های مشکوک و پر خطر
• عدم استفاده از پتو های پرز دار
• نصب توری
• بستن شکاف ها و درزها
• خاموش نگه داشتن چراغهای حیاط و سر در منزل ، زیرا این حشرات به نور جذب شده و به محض باز شدن درب ، وارد خانه خواهند شد
• استفاده از سموم شیمیایی
• نظافت سگ وگربه که در خانه ها نگهداری می شوند ضروری است
• مبارزه با موش و سوزاندن زباله که محیط مناسبی برای رشد نوزاد کک هاست

اما این روش ها به هیچ وجه قطعی نبوده و تنها روش موثر برای مبارزه با این حشره موذی ، استفاده از دستگاه اختصاصی دفع کننده کک ایران پراتیکس می باشد که بدون کوچکترین ضرر و آسیبی به انسان و دام و حیوانات خانگی ، باعث ریشه کنی صد در صد و قطعی این حشرات می گردد .